Page 29 - KongresKultury2016v2

dała mi wiele inspiracji do myślenia o aktualności holistycznej wizji
„kuźni natury”, stworzonej przez niemieckich romantyków. Polski
romantyzm: antropocentryczny, narodowy i chrystianistyczny sku-
piał się na czym innych. A szkoda.

Z rozmaitych moich przemyśleń prowadzonych po roku 1989 waż-
ne zdaje mi się teraz skupienie na oświeceniowej idei Bildung. Eduka-
cja młodego człowieka – nie tylko chłopca, skorygujmy – formująca
osobowość przez kulturę i sztukę, miała towarzyszyć nauce zawodu
i kształtowaniu postaw społecznego zaangażowania. Prawdziwe oświe-
cenie, demokratyzacja kultury, kształcenia nie księcia, ale ludu – naro-
du – to spadek myśli mieszczańskiej, ideał racjonalistycznej edukacji
człowieka. Niepokojąca formuła Goethego „Umrzyj i stań się” oznacza
wieczną przemianę, możność odklejenia osobowości od ograniczeń
nierównego startu, a także traumatyzujących doświadczeń minio-
nych pokoleń. Nie oznacza to zapomnienia, wręcz przeciwnie. Pamięć
bólu i realność tego, co czyniono innym i nam, co widzieliśmy i stale
widzimy – to nie może zostać zamazane. Ucząc młodych ludzi rozu-
mienia, uczymy ich wyrastania ponad siebie jako odruchu etycznego
i empatycznego.

Przed nami trudne lata, wiem o tym. Ale Księgi Jakubowe Olgi To-
karczuk już zostały napisane, istnieją. Odnowicielska wizja historii
formuje moje nadzieje na przyszłość. Jestem przekonana, że otwarcie
zbiorowej pamięci, przemiana żałoby w empatię, odrzucenie „przed-
krytycznej zgody na technicyzację humanistyki” – to praca z dziećmi,
z młodymi ludźmi, jaka musi się odbyć i się odbędzie w tych najbliż-
szych, trudnych latach.

Warszawa, 7 października 2016

List do uczestników Kongresu Kultury 2016 29