Page 127 - KongresKultury2016v2

do granic debaty – mówię tu o opuszczeniu jej miejsca, o zagłuszeniu
cudzego głosu, o obrażaniu rozmówców – natychmiast pojawiała się
dyskusja o tym, co się stało i jakie są granice debaty.

Co może zostać zrobione? W najbliższych latach odbędą się obchody
Roku Kościuszki, Roku Awangardy i Roku Niepodległości (chyba nie
jest planowany kolejny Rok Sienkiewicza). To obszerne ramy państwo-
we i ogólnokrajowe, wyznaczone odgórnie, oparte na mocy kalendarza.
Przywołuję je jednak, bo to od nas zależy, jakimi wypełnimy je treścia-
mi, jakie narracje zaproponujemy. Wiele tu padło słów na temat tożsa-
mości – z jednej strony tych, którzy są silni, dzielą na „my” i „oni”, czę-
sto wbrew chęci i woli dzielonych, z drugiej strony – są słabi, pogubieni,
nieobecni. Możemy wykorzystać najbliższy czas na stworzenie nowych
narracji – wołano tu przecież: „Królestwo za narrację!” – i mocniej
choćby przypomnieć, w duchu uniwersału połanieckiego, o wykluczo-
nych społecznie, możemy odnowić ducha rodzącego się państwa – któ-
re było wielokulturowe i u którego początków kobiety zyskały prawa
wyborcze, możemy przypomnieć o roli sztuki jako laboratorium prak-
tyk społecznych i idei zaangażowania. Możemy wprowadzić w dyskusję
o nas samych inne wymiary tożsamości, dotąd w niej słabo obecne, tak-
że te związane z przyjemnością i ze śmiechem.

Z istotnym jednak zastrzeżeniem, również tu powtarzanym, że to
„my” nie istnieje jako uniwersalizujący podmiot definiowany wobec
„onych” lub wobec władzy, ale jest polifonicznym działaniem różnych
„ja” i różnych mniejszych „my”, działaniem podejmowanych w warun-
kach ciągłych negocjacji. Również z samymi sobą.

Maria Janion w przesłanym nam liście przywołała zagubioną nieco
w naszej rzeczywistości oświeceniową ideę Bildung i sformułowanie
Goethego: „Umrzyj i stań się”. Zapowiedziała jeden z najważniejszych,
najmocniej przewijających się podczas Kongresu wątków: edukacji.
„Ucząc młodych ludzi rozumienia, uczymy ich wyrastania ponad sie-
bie jako odruchu etycznego i empatycznego”.

Ta formuła dotyczy także uczących.

Co robić? 127