Page 47 - KongresKultury2016v2

Kryzys kultury czy kryzys w kulturze?
Paradoksy świata kultury zasygnalizowane we wstępie nie są unikato-
wą cechą rzeczywistości w Polsce. Podobne dyskusje, spory i konflikty
występują dziś na całym świecie. Dlaczego kultura stała się tak gorą-
cym i jednocześnie kontrowersyjnym tematem? Bo jest przedmiotem
i podmiotem głębszego i wielowymiarowego procesu, w którym wy-
raża się kryzys późnej nowoczesności. Najbardziej bezpośrednią jego
emanacją jest ciągnący się od 2008 roku, a w zasadzie od 2007 roku,
kryzys gospodarczy, który rozlał się ze Stanów Zjednoczonych naj-
pierw na Europę, a dziś odczuwa go praktycznie cały świat. Kryzys ten
ma charakter systemowy – nie jest wyłącznie kryzysem w systemie. To
znaczy, że aby go przezwyciężyć, nie wystarczą korekty niesprawnych
elementów. Potrzebny jest nowy paradygmat rozwojowy i przebudowa
ładu instytucjonalnego.

W obowiązującym dziś paradygmacie zasoby nie są alokowane efek-
tywnie: olbrzymie rezerwy gotówki, sięgające 20 proc. PKB krajów roz-
winiętych, drzemią bezczynnie w rajach podatkowych, a jednocześnie
w wielu krajach utrzymuje się wysoki poziom bezrobocia młodych,
doskonale wykształconych ludzi. Mówiąc językiem ekonomicznym:
kapitał ludzki marnuje się, bo brakuje sposobów efektywnego aloko-
wania kapitału finansowego, by pobudzić rozwojową energię. W tym
samym czasie, mimo rosnących nakładów na działalność badawczo-
rozwojową, innowacyjna machina się zatkała, inwencji zmieniających
rzeczywistość nie przybywa. Coraz częściej ekonomiści mówią o tym,
że kraje rozwinięte ogarnia sekularna stagnacja.

Problem w tym, jak z kolei zauważają socjologowie, że dotychcza-
sowy paradygmat gospodarczy miał spore konsekwencje o charak-
terze strukturalnym, wykraczającym poza samą gospodarkę. Proces
globalizacji gospodarczej zdominowanej przez kapitał finansowy spo-
wodował erozję instytucji organizujących życie społeczeństw, z pań-
stwem narodowym włącznie. W efekcie społeczeństwo ukształtowane
w czasach przemysłowej nowoczesności już nie istnieje. Istnieją auto-
nomiczne, zindywidualizowane jednostki poszukujące nowych form

Jak jest? Mapa kultury w Polsce i jej terytoria 47