Page 49 - KongresKultury2016v2

Kryzys legitymizacji
Wspomniana erozja instytucji społeczeństwa nowoczesnego ma swoje
odbicie w osłabionej legitymizacji ładu instytucjonalnego w kulturze.
Niekwestionowane dotychczas polityki kulturalne są podawane w wąt-
pliwość. Przykładem jest znowu Festiwal Teatralny w Awinionie, któ-
rego ostatnia edycja miała zmniejszony budżet.

Redukcja była odpowiedzią na pytanie, co uzasadnia finansowanie
ze środków publicznych tej formy sztuki i kultury, w której uczestniczy
niewielki odsetek społeczeństwa? To całkowicie zrozumiałe, demokra-
tyczne pytanie w kontekście francuskiego modelu zarządzania kulturą
okazało się szokujące. Kwestionuje ono bowiem wypracowany jeszcze
przez André Malraux model, w którym to państwo jest głównym ak-
torem odpowiedzialnym za rozwój kultury i sztuki i swoją misję pełni
w ramach konsensusu określającego prawomocne praktyki artystyczne
i kulturowe – te zasługujące na publiczne wsparcie.

Konsensus ten jest coraz częściej podważany, bo przemiany w sa-
mym polu kultury, wywołane m.in. zmianą technologiczną, doprowa-
dziły do rozwoju nowych praktyk kulturowych i form twórczości. Jed-
nocześnie przemiany społeczne związane z globalizacją doprowadziły
do nowych form rozwarstwienia, które znalazły także wyraz w kultu-
rze. Finansowana ze środków publicznych kultura, a także edukacja
kulturalna w szkolnictwie powszechnym, zamiast włączać, zaczęła
uczestniczyć w utrzymywaniu różnic społecznych.

Znaczenia kultury nie trzeba było tłumaczyć ani w okresie pre-
zydentury Charles’a de Gaulle’a, kiedy André Malraux był drugą
pod względem ważności osobą w rządzie, ani za socjalisty Franço-
is Mitteranda i jego ministra Jacka Langa. Przekonanie to straciło
na sile w XXI wieku. By ją odzyskać, ministerstwo kultury Fran-
cji namówiło ministerstwo finansów, by policzyć, ile przynosi jed-
no euro zainwestowane w kulturę. W grudniu 2013 roku ukazał się
czterystustronicowy raport Wkład kultury do gospodarki we Fran-
cji. Z opracowania wynika, że pośrednio i bezpośrednio Francja ma
z kultury 104,5 miliarda euro, a więc wielokrotnie więcej, niż wynoszą

Jak jest? Mapa kultury w Polsce i jej terytoria 49