Page 57 - KongresKultury2016v2

sektorową specjalizacją ukształtował się model „człowieka kulturalne-
go” i składający się nań zestaw pożądanych praktyk kulturalnych, do
których miała przygotowywać m.in. edukacja kulturalna w systemie
szkolnictwa powszechnego.

Ten nowoczesny model kultury doczekał się niezliczonych analiz
i krytyk. Zamiast je tu przytaczać, stwierdzić należy, że najważniej-
szą po nim pozostałością jest sam sektor kultury ze swoim ładem
instytucjonalnym. Z różnych względów model ten utracił legityma-
cję, a tym samym erozji ulega moc jego oddziaływania na kulturę
i praktyki kulturalne. Nie oznacza to jednak apokalipsy ani śmierci
teatru, kina czy książki. Instytucje kultury i sztuki nie są skazane na
zagładę, przeciwnie – muszą rekonstruować swoją legitymację w no-
wym kontekście, jakim jest redefinicja pola kultury i jego poszerze-
nie o praktyki i formy organizacyjne niemieszczące się w dotychcza-
sowych granicach sektora kultury.

Poszerzenie pola kultury rodzi liczne konsekwencje, np. dla polityk
kulturalnych na poziomie lokalnym i państwowym. Jeśli wszystko sta-
je się kulturą, to polityka wobec tak dużej dziedziny musi mieć albo
charakter totalitarny, polegający na kontroli przez władzę wszystkich
sfer życia, albo libertariański, uznający, że kultura to indywidualna
sprawa obywateli, do której władza publiczna nie powinna się mieszać.
Pierwsze ekstremum mieliśmy okazję testować w Polsce w okresie ko-
munizmu, drugie też nie jest alternatywą hipotetyczną – w taką stronę
ewoluuje np. model kultury w Holandii, do pewnego stopnia taki mo-
del obowiązuje w krajach anglosaskich.

Na jakim etapie tej debaty jesteśmy w Polsce? Widać wyraźnie, że
obecny rząd, korzystając z demokratycznego mandatu, próbuje zre-
dukować pole kultury (tu rozumiane jako obszar oddziaływania poli-
tyki kulturalnej) do fragmentu kodowanego umownie jako „kultura
narodowa”. Jednocześnie w zapowiedziach resortu kultury pojawia-
ją się deklaracje zwiększenia oddziaływania polityki kulturalnej na
obszary dotychczas wykluczone, np. kultury na prowincji lub kultur
niecieszących się uznaniem ze względu na aspekty ideowe.

Jak jest? Mapa kultury w Polsce i jej terytoria 57