Page 61 - KongresKultury2016v2
P. 61
szczegółowo – osobności sposobów życia, strategii adaptacyjnych,
szans życiowych.
Problem polaryzacji dotyczy nie tylko Polski, lecz także Europy. Spo-
laryzowane są codzienne życie, spotkania i rozmowy, podczas których
klasyfikujemy i jesteśmy klasyfikowani do kategorii „za” lub „przeciw”.
Wystarczy, że przedstawimy pogląd na jedno z węzłowych zagadnień
debaty publicznej, a zostaniemy wpisani lub wpiszemy kogoś w jakiś ze-
staw – polityczny, światopoglądowy, kulturowy. Polaryzacja poglądów
odnosi się do sfer emocjonalnych, automatycznej nieufności i wrogo-
ści. Pojawia się jako wewnętrzny i zewnętrzny wymóg dotyczący prac
artystów i krytyków. Jakie są powody polaryzacji? Jak głęboko sięga?
Może problemem nie jest polaryzacja, ale wielość zmagających się
z sobą grup, a tylko duopol partyjny ukazuje ją jako zmagania dwóch
zgeneralizowanych postaw? W takim rozumieniu pęknięcie wewnątrz-
społeczne może być rozumiane nie tyle jako polaryzacja, ile jakorozbicie
społeczeństwa na wielość niekomunikujących się z sobą grup.
Nie potrafimy odpowiedzieć jednoznacznie, czy polskie społeczeń-
stwo podzieliło się tożsamościowo na „dwa plemiona”, czy raczej że coś
takiego jak społeczeństwo polskie nie istnieje, istnieją jedynie kulturo-
we nisze tworzące archipelag niekomunikujących się wysp. Jako więk-
szą całość można je zintegrować tylko za pomocą mobilizacji politycz-
nej. Jednak nawet wtedy dociera ona do zaledwie połowy populacji.
W opracowaniu Praktyki kulturalne Polaków zostaje przywołane
pojęcie próżni socjologicznej. Ma ono opisywać współczesną kondy-
cję Polaków bez społeczeństwa. Istnieją jedynie struktury podstawowe,
oparte na więzi rodzinnej i sąsiedzkiej oraz abstrakcyjne całości – jak
naród. Taka sytuacja rodzi zagrożenie, że indukowana politycznie po-
laryzacja może trwale zorganizować formy życia społecznego Polaków.
Stwarza jednak też nadzieję, że w owej socjologicznej próżni, w posze-
rzonym polu kultury, trwają procesy semiozy i oparte na nich próby
rekonstrukcji form życia społecznego, które doprowadzą do odtworze-
nia zróżnicowanego społeczeństwa zdolnego przeciwstawić się logice
polityki i konfliktu.
Jak jest? Mapa kultury w Polsce i jej terytoria 61
