Page 62 - KongresKultury2016v2

Wymiar 5. Krytyczny stan sfery publicznej
Sfera publiczna w Polsce znajduje się w stanie krytycznym. Ten kryzys
wyraża się w wielu wymiarach: w przekształceniach przestrzeni pu-
blicznej po 1990 roku, w paradygmatach tożsamości i ich polaryzacji,
w podejściu do czasu nacechowanego prezentyzmem i skłonnością do
mitologizacji, dysfunkcjonalną przestrzenią komunikacji społecznej.
Kryzys ten odzwierciedla zarówno zamknięcie społecznych mikro-
światów zorganizowanych w archipelag nisz i subkultur, jak i polaryza-
cję narzucaną przez binarną logikę sporu politycznego.

Podobnie jednak jak w poprzednich wymiarach kluczowe pyta-
nie dotyczy zasięgu sfery publicznej – jak wielki odsetek Polaków jest
z niej wyłączony z własnego wyboru lub po prostu wykluczony? Jaki
byłby stan sfery publicznej i jakość życia publicznego i politycznego,
gdyby w wyborach uczestniczyło 70-80 proc. społeczeństwa? Jak po-
prawić sferę publiczną? Czy ważniejsze są działania normatywne, np.
regulacje dotyczące przestrzeni publicznej? A może te polegające na
poszerzeniu pola reprezentacji przez poszerzenie pola kultury?

Wymiar 6. Metropolizacja
Polskie społeczeństwo podlega gwałtownym procesom metropoli-
zacji, które mają dwa podstawowe przejawy. Pierwszy to zasysanie
najważniejszych kapitałów (ekonomicznych, społecznych, kulturo-
wych) przez duże ośrodki miejskie, które w efekcie tego procesu
nie tylko wykonują cywilizacyjny „skok do przodu”, lecz także wy-
wołują „pustynnienie” pod względem aktywności społecznej, kultu-
rowej i obywatelskiej obszarów, na które promieniują. Drugim jest
przyswojenie przez peryferie sposobów myślenia i wartościowania
kreowanych w centrum i budowania za ich pomocą własnej tożsa-
mości. W efekcie rodzą się autoidentyfikacje zorganizowane wokół
poczucia niekompletności, zapóźnienia, nieadekwatności i poczu-
cia, że pozycja, którą peryferie zajmują wobec centrum, jest w pełni
uzasadniona.

62 Jak jest? Mapa kultury w Polsce i jej terytoria