Page 63 - KongresKultury2016v2

Kultura w Polsce jest silnie podporządkowana logice metropolizacji,
a zarazem dostarcza jej uzasadnień, legitymizując ten proces jako nor-
malny, uniwersalny i pozytywny. W powszechnym przekonaniu prze-
prowadzka do Warszawy lub praca tam są traktowane nie tylko jako
awans, lecz także warunek konieczny skutecznego działania – również
w kulturze. Stołeczne sieci współdziałania, rynek pracy i zleceń są roz-
leglejsze niż na peryferiach – możliwości jest więc tu więcej niż gdzie-
kolwiek indziej. Łatwiej tu też o wyższą tolerancję dla różnorodności
i akceptację dla odważnego eksperymentu, łatwiej o publiczność i za-
interesowanie. Inaczej działa też ekonomia uwagi: działania poza War-
szawą i kilkoma największymi miastami są całkowicie niezauważalne
dla ogólnopolskich mediów, a więc też dla publiczności.

Skutki siły przyciągania centrum doskonale widać, gdy przyjrzymy
się skuteczności w pozyskiwaniu dotacji ministerialnych. Im większy
ośrodek miejski, tym silniejsza jest w nim kumulacja różnego rodza-
ju kapitałów niezbędnych do skutecznego działania w sferze kultury,
a przynajmniej do tego, by zdobywać środki umożliwiające to dzia-
łanie. Dodatkowo w dużych miastach, zwłaszcza w Warszawie, szcze-
gólną rolę odgrywa dostęp do informacji, które zwiększają szanse
uzyskania dotacji, a które są dystrybuowane w nieformalnych sieciach
znajomych i przyjaciół zatrudnionych w podobnych typach instytucji.

Kumulacja różnorodnych zasobów w centrum wynika również
z zasysania ich z ośrodków peryferyjnych, które w efekcie ulegają pu-
stynnieniu. Objawia się to w niedostatku uwagi, pieniędzy czy w dużo
gorszych warunkach pracy na prowincji, a także w wysokim stopniu
zależności od finansowania ze strony samorządów. Przy powszechnym
braku spójnych polityk kulturalnych na poziomie lokalnym i persona-
lizacji zarządzania kulturą prowadzi to do niechcianych kompromisów
i działania pod silną presją oczekiwań decydentów. Za autonomię two-
rzenia, edukowania, upowszechniania kultury płaci się na peryferiach
bardzo wysoką cenę.

Istotnym elementem metropolizacji jest także to, że peryferie
przyswajają taki sposób myślenia o kulturze, który odzwierciedla

Jak jest? Mapa kultury w Polsce i jej terytoria 63