Page 68 - KongresKultury2016v2

związana określona lista praktyk: czytanie książek, uczęszczanie na
koncerty i wystawy, względnie „spędzanie czasu wolnego”. Ten obszar
to repozytorium wartości, a kontakt z nim – dzięki wizytom w mu-
zeum, teatrze czy kinie – w cudowny sposób uszlachetnia pasywnych
odbiorców. W jego granicach znajdują się przede wszystkim wytwo-
ry kultury „wysokiej”, konsekrowanej w procesie edukacji, która dzieli
praktyki kulturowe na bardziej i mniej właściwe. Dlaczego dziś odcho-
dzimy od takiego sposobu myślenia?

Podstawowa przyczyna to uznanie, że kultura nie może być już trak-
towana jako sfera powinności, a jej kategorie – używane do wyznacza-
nia wzorców zachowań, które są uniwersalne i konieczne do przyjęcia.
Gmachy muzeów i teatrów, podobnie jak ekrany telewizorów (telewi-
zja jako „salon dla mas”) i głośniki radiowe oraz tablice szkolne, były
przez dziesiątki lat kwestionowanym, ostatecznie jednak niepodważa-
nym źródłem nie tylko samej kultury, lecz także tożsamości człowieka
kulturalnego oraz twórcy i producenta kultury. Praktyki kulturowe są
jednak zawsze osadzone w lokalnym kontekście i to wobec niego na-
bierają znaczeń. Te praktyki lokalne często nie są określane jako kul-
turowe przez samych twórców i uczestników, choć w istocie tworzą
kulturę – nadają sens, integrują, interpretują symbole oraz proponują
nowe tożsamości. Stąd coraz częściej mówi się o poszerzeniu pola
kultury. To w nim mieszczą się praktyki, które:
• dostarczają rozmaitym wspólnotom, społecznościom, subkulturom

znaczeń pozwalających opisywać świat oraz relacje między ludźmi,
a także między ludźmi a przedmiotami;
• wykraczają poza wyłączny wymiar symboli przekazywanych od
twórców do odbiorców; praktyki społeczne obejmują także nawyki,
niewyartykułowane znaczenia i gesty, są wielozmysłowe;
• angażują uczestników w wielu rolach jednocześnie: „uczestnik”
może być zarazem dystrybutorem treści, może na nie wpływać i je

68 Poszerzenie pola kultury i jego konsekwencje