Page 73 - KongresKultury2016v2

kompleksową diagnozę i wnioski wynikające z dostrzeżenia poszerzo-
nego pola kultury dla życia społecznego, kulturalnego i gospodarczego
Gdańska.

Poszerzenie pola kultury rozumiemy jednak nie tylko jako narzędzie
zyskania lepszej wiedzy o praktykach obywateli, lecz także jako źródło
inspiracji. Po odrzuceniu tradycyjnych hierarchii mamy do czynienia
z wyraźną decentralizacją zarówno na poziomie sposobu organizacji,
jak i logiki przestrzennej. Rozszczelnienie granic świata kultury może
być jego atutem. Kultura, niczym Latourowskie laboratorium, które nie
jest już odgrodzone murem od społeczeństwa, stała się miejscem fa-
scynujących eksperymentów, w których udział nie jest zarezerwowany
dla wąskiego grona ekspertów. Nowe, oddolne zjawiska stymulujące
kulturę często powstają poza klasycznym obiegiem kultury i ładem
instytucjonalnym, oficjalnym dyskursem myślenia i mówienia o kul-
turze. Kultura oficjalna zazwyczaj nie uwzględnia tego, co wnoszą ini-
cjatywy nieformalne, pozainstytucjonalne, nowe formy organizacji.
Tymczasem w poszerzonym polu kultury funkcjonują „nieinstytucje”,
które kierują się nie tylko nowymi wzorami w relacjach z otoczeniem,
lecz także nowymi regułami wewnętrznego porządku, co sprawia, że
trudno je jednoznacznie określić i nimi „zarządzać” z poziomu poli-
tyki kulturalnej.

„Nieinstytucje”, pozbawione stałej formy prawnej, struktury czy wy-
pracowanych sposobów finansowania, stają się dziś równoprawnymi
organizatorami życia kulturalnego (np. organizowany od lat oddolnie,
poza wszelkimi strukturami festiwal „Warszawa czyta”), trudno zatem
dłużej ignorować ich istnienie i skuteczność propozycji, jaką two-
rzą. Wśród nowych reguł organizacji wewnętrznej znajdują się m.in.:
urefleksyjnienie (czego przykładem może być sam Kongres Kultu-
ry), a także hybrydowość (np. łączenie działań z III, II i I sektora,
jak w przypadku niektórych instytucji kultury prowadzących jedno-
cześnie działalność gospodarczą, społeczną i stałą współpracę z samo-
rządami), płaska struktura, spółdzielczość (np. w tworzonych koope-
ratywach spożywczych) czy radykalna zespołowość (np. squaty; por.

Poszerzenie pola kultury i jego konsekwencje 73