Page 93 - KongresKultury2016v2

Wielość sposobów życia
Próbując pogłębić takie historyczne rozumienie podziału, możemy
sięgnąć do książki Prześniona rewolucja Andrzeja Ledera z 2014 roku.
Wewnętrzne pęknięcia stają się bardziej zrozumiałe w kontekście wie-
lowiekowej eksploatacji chłopów pańszczyźnianych przez posiadaczy
ziemi, która nigdy nie została oficjalnie „przepracowana”. Podział ten
trudno wpisać bezpośrednio w obecną polityczną polaryzację, ale tłu-
maczy on mechanizmy władzy, nieufności, wrogości, egzotyczne spo-
soby tworzenia sfery publicznej i walki o nią, a także konstruowanie
dynamiki centrów i peryferii, tworzących podwaliny pod polaryzację
rozumianą jako rozdźwięk między praktykami społecznymi, sposoba-
mi życia.

Kluczową kwestią polaryzacji związanej z rozszczepieniem sposo-
bów życia jest podział na kulturę miejską i kulturę wsi. Kultura wiejska
jest obecnie na różne sposoby dyskutowana, rekonstruowana i rede-
finiowana przez miejską, przy czym nie sposób oprzeć się wrażeniu,
że sama w sobie posiada zasoby do trwania i reprodukcji. Pokazują
to badania pod kierunkiem Tomasza Rakowskiego (2013) dotyczące
nierozpoznanych wymiarów praktyk kulturowych we wsiach Broniów
i Ostałówek. Konstruowanie maszyn, samochodów i siłowni, lokalna
twórczość literacka kobiet są przepełnione znaczeniami i dowodzą
kreatywności kulturowej. Wszystkie te oddolne działania dzieją się
bez wsparcia instytucjonalnego i nie są rozpatrywane jako „kultura
lokalna” (por. SAMOWIEDZA ŚRODOWISKA). Z drugiej strony praktyki
uznane jako „dziedzictwo kulturowe” czy właśnie „kultura ludowa” są
wyznaczane i negocjowane przez ekspertów związanych z centrami
i przez nie legitymizowane, o czym pisze Ewa Klekot (2014).

Kultura wsi jest także uobecniana w polu sztuki współczesnej przez
mediujące obiekty, takie jak Pomnik chłopa Daniela Rycharskiego.
Ta mobilna rzeźba (prezentowana w Warszawie, Krakowie, Lublinie,
a także w wielu miasteczkach i wsiach na Mazowszu) stawia konfron-
tacyjne pytanie zarówno o polityczną, jak i symboliczną reprezentację
prowincji w narodowym czy estetycznym dyskursie.

Polaryzacja w sferze kultury 93