Page 95 - KongresKultury2016v2

Osobne światy myślenia
Zdaniem niektórych społeczeństwo – czy raczej kultura – jest stałym
konfliktem, polem walki. Może więc problemem nie jest polaryzacja,
ale to, że duopol partyjny ukazuje wielość zmagających się z sobą grup
jako zmagania dwóch zgeneralizowanych postaw?

W takim rozumieniu pęknięcie wewnątrzspołeczne może być ro-
zumiane nie tyle jako polaryzacja, ile jako rozbicie społeczeństwa na
wiele niekomunikujących się z sobą grup. Raport Animacja/edukcja.

Możliwości i ograniczenia edukacji i animacji kulturowej w Polsce
dowodzi, że następuje przekształcanie społeczeństwa „w silnie rywa-
lizacyjną zbiorowość, w której przestają być obecne zaufanie i soli-
darność, a na ich miejsce pojawia się albo amoralny familizm, fawo-
ryzujący małe, zamknięte zbiorowości potykające się o ograniczone
zasoby; albo wyłanianie się tego, co Bauman określił mianem wspólnot
szatniowych”. Oznacza to również trudności z budowaniem lokalnych
sojuszy, wspólnych projektów, chociaż doświadczenia artystów i dzia-
łaczy są uzależnione od lokalnych czynników.

Podziały przekładają się na układy i praktyki przestrzenne, dzielnice
miast. Dobrym przykładem jest instalacja Tęcza Julity Wójcik, która
wbrew zamierzeniom autorki pokazuje drogę od próby znalezienia
wspólnej przestrzeni symbolicznej do otwartej wojny i agresji. Artykuł
Weroniki Plińskiej Rainbow in Flames pokazuje, jak instalacja nego-
cjowała symbole religijne, świeckie, związane z mniejszościami seksu-
alnymi. Jak wiadomo, po pewnym czasie Tęcza stała się przedmiotem
wojny, podczas której jedna ze stron dążyła do demonstracyjnego jej
zniszczenia, a druga do uczynienia demonstracją jej obecności.

Podobny rozdźwięk tworzy się w niewielkich miastach czy na tere-
nach wiejskich. Podczas badań w gminie Nowogród w projekcie „Kul-
tura oddolna” okazało się, że obszary oddalone od siebie zaledwie kilka
kilometrów głęboko różnią się demograficznie (przyjezdni z większych
miast nad Narwią i Pisą vs. ludność osiadła z dala od rzeki), sposobem
gospodarowania (codziennie dojeżdżający do pracy a rolnicy i bezro-
botni), a także stosunkiem do badaczy (uprzejma obojętność, a nawet

Polaryzacja w sferze kultury 95