Page 91 - KongresKultury2016v2

część wielkiego podziału społecznego zdążyła wykształcić kadry inte-
lektualne i kierownicze. To znaczy, że rozpatrywanie polaryzacji w ka-
tegoriach posiadania lub braku określonego kapitału ekonomicznego
czy kulturowego jest nieaktualne – mobilizacja wokół nacjonalistycz-
nych haseł pozwoliła na zdobycie skutecznego kapitału i wytworzenie
drugiego, innego pola kultury.

Historia wielkiego podziału
Kolejny poziom podziału można wytłumaczyć w kategoriach histo-
rycznych. Widać to na przykładzie sporów o filmowe produkcje. Ida po
międzynarodowym sukcesie stała się nie tyle filmem, ile argumentem
w sporze politycznym. Historia Roja miała zapewne być ideologiczną
odpowiedzią na sukces Idy. Historia w sztuce ma więc odgrywać po-
dobnie spolaryzowane role: z jednej strony jako terapeutyczne rozli-
czenie, oczyszczenie traum, z drugiej jako budowa mitologicznej wizji
przeszłości. Myśleniu w kategoriach historycznych przewodzi w ostat-
nich latach odłam nacjonalistyczny, wprowadzając kult historii i mito-
logizację zamiast krytyki.

„Uhistorycznienie” nie jest procesem realizowanym wyłącznie od-
górnie. Z perspektywy czasu nie jest zaskoczeniem, że fala ksenofo-
bicznego patriotyzmu i mitologizacji przeszłości została poprzedzona
modą na historyczne rekonstrukcje. Dwa projekty badawcze dotyczące
grup rekonstrukcyjnych, prowadzone przez Tomasza Szlendaka i in.
(2012) i Kamilę Baraniecką-Olszewską (2013), zwróciły uwagę na to,
jak tworzy się poczucie „zanurzenia się” w efekcie praktyk przebierania
się i odgrywania narracji znanych z historii oraz jak są internalizowa-
ne wyobrażenia na temat wartości przypisywanych historycznym ro-
lom. Obecnie widać, że procesy te miały również swoje konsekwencje
wspólnotowe i polityczne, tworząc podstawy dla kultu historii, który
znalazł się w centrum debaty politycznej.

Pęknięcie w tej totalnej wizji historii wywołują oddolne działania
kulturotwórcze prowadzone przez mniejszości narodowe i etniczne,

Polaryzacja w sferze kultury 91