Page 96 - KongresKultury2016v2

gościnność z jednej strony i próby przejechania samochodem z dru-
giej) (Cichocki, Dobiasz, Dudek i in.).

Czy możemy mówić zatem o innych wydarzeniach lub obiektach,
które jednoczą obydwie strony sporu? Zdaje się, że najbliższe temu są
wydarzenia sportowe o wspólnym mianowniku „narodowy”. Nawet
jeśli wydają się one neutralne dzięki swojemu międzynarodowemu
i medialnemu charakterowi, to wartości, które je fundują, bliższe są
myśleniu narodowemu.

Czy polaryzacja nie odzwierciedla zatem różnic w ontologii? Czy
nie ujawniają się dwa zupełnie różne sposoby myślenia, rozumienia
i odczuwania świata, bycia w nim? Czy może być to rozłam, po którego
jednej stronie są wartości zapoczątkowane przez oświecenie, a po dru-
giej – naturalizację, biologizację społecznych ról i granic?

Podział ten jest ryzykowny, jeśli przyporządkować mu geograficzne
i cywilizacyjne kategorie. Nietrudno wpaść w pułapkę orientalizacji
kibiców czy wyborców PiS albo uznać sztukę awangardową za dewia-
cję. Kiedy jednak mówimy o symbolicznych podstawach, na które po-
wołują się uczestnicy publicznych sporów w polu kultury, ujawnia się
nieprzystawalność wartości i niemożność odnalezienia wspólnego od-
niesienia. Dramatycznym przykładem takiego rozłamu, który zintegro-
wał i ustawił naprzeciw siebie dwa środowiska, jest ogólnopolska akcja
czytania tekstu przedstawienia Golgota Picnic. Jedna ze stron sporu
odwoływała się do demokracji, wolności wypowiedzi, autonomii sztu-
ki, druga zaś uzasadniała brutalne niekiedy działania (jak choćby blo-
kowanie teatru Trzyrzecze w Białymstoku) w kategoriach religijnych
i narodowych. Rozłączność języków i praktyk nie pozwala wyobrazić
sobie podjęcia dialogu w takiej sytuacji.

Rozmowa – idiosynkrazja – walka
Co wynika z różnic? Czy mają istnieć obok siebie dwa ministerstwa?
Dwie mapy kultury? Czy funkcjonują obecnie dwa antagonistyczne
pola kultury? Dwa państwa na jednym terenie? Dwie konstytucje?

96 Polaryzacja w sferze kultury