Page 104 - KongresKultury2016v2

Komunikacja: polityczna nie-poprawność
1. Po 1989 roku nałożyło się na siebie kilka zjawisk: nowe polityczne

otwarcie powodujące m.in. zniesienie jawnej cenzury politycznej
łączyło się z rewolucją technologiczną, nową cenzurą ekonomiczną
oraz zwrotem konserwatywnym, który nastąpił wówczas na świecie,
zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych (będących ważnym odniesie-
niem dla polskiej wyobraźni). Poczucie, że wreszcie „wolno wszyst-
ko”, znajduje łatwo dostępne kanały wypowiedzi, np. talk show tele-
wizyjny, potem internet.
2. Kultura zamknięcia – tak można scharakteryzować kulturę polską
w różnych jej wymiarach. Kwestie historyczne, takie jak jednorod-
ność struktury etnicznej wynikająca z drugiej wojny światowej, łączą
się z efektami opisanego już braku zaufania społecznego oraz frag-
mentaryzacji światów praktyk kulturowych. Niechęć do nieobecnych
„obcych” (Żydów, muzułmanów), wyrażana w różnych językach
i w różnych obszarach debaty (od mediów publicznych po fora in-
ternetowe), w planie lokalnym znajduje odzwierciedlenie w procesie
widzenia jako „obcych” wszystkich grup o odmiennych postawach
i stylach życia. Są one często zantagonizowane, a w najlepszym razie
nie komunikują się z sobą. Ten brak komunikacji jest widoczny na
wszystkich poziomach życia społecznego: od wskazanej tu komuni-
kacji międzygrupowej po międzysektorową i międzyinstytucjonalną
(np. brak współpracy między ministerstwami nauki, edukacji i kultury
w kwestii kształcenia liderów i edukatorów dla edukacji kulturalnej).
3. Konstrukt politycznej poprawności został odrzucony jako ideologicz-
ny – nie pojawiła się jednak żadna inna propozycja, która by określała
same warunki komunikacji. Nie zostało przywrócone nawet staro-
świeckie pojęcie grzeczności. „Mowa nienawiści” jest broniona przez
przywoływanie „wolności słowa”, a idea dialogu i kompromisu została
skompromitowana („zgniły” kompromis).

104 Stan krytyczny. Sfera publiczna w Polsce po 1989 roku